*යුග දිවියට බුදුදහමින් උපදෙස්

  මළමිනියක් හා

    දෙව්දුවක හා    ජීවත් වෙනවාද?

          බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ මෙබදු සිදුවීමක් ගැන සදහන්ව තිබේ. දිනක් සක්දෙව් රජ විසින් මනු ලොව දෙසට වන්දනා කරනු ලබයි. සිය රියදුරු මාතලී දිව්‍ය පුත්‍රයා මේ පිළිබද කළ විමසීමකදී සක් දෙවිදු ප්‍රකාශ කළේ මෙවැන්නකි. 

               "යේ ගහට්G පු[a[කරා 

               සීලවතෝ උපාසකා 

               ධම්මේන දාරං පොසන්කී 

               තං නමස්සාමි මාතලී"

          මාතලී යම්කිසි ගිහි උපාසකයෙක් කුසල් දහම් රැස්කරමින් තම භාර්යාව ධර්මානුකූලව පෝෂණය කරන්නේ නම් මම ඔහුට නමස්කාර කරමි...." යන්න එහි අදහසයි.
         මෙයින් පෙනී යන්නේ බෞද්ධ ගිහි උපාසකයා යනු විවාහක තැනැත්තෙකු ලෙස පිළිගත් බවයි. බෞද්ධ ඉගැන්වීම් අතර විවිධ සූත්‍ර දේශනාවල ගිහියා යනු විවාහක පුද්ගලයකු සේ සලකා කළ දේශනා දක්නට ලැබේ. සිඟාලෝවාද, මංගල, පරාභව,වසල වැනි සූත්‍රවල පැහැදිලි කර ඇති ගිහි විනය හා යුතුකම්, වගකීම් පද්ධතිය වලංගු වන්නේ විවාහක ගිහි උපාසකයාටයි. අනොන්‍ය විශ්වාසයෙන් හා ආදරයෙන් බැඳී සිටින විට ප්‍රේමණීය යුවතිපතියන් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ප්‍රශංසාවට ලක්විය. නකුලමාතා - නකුලපිතා එවැනි යුවලකි. අවිවාහක හෙවත් අඹූසැමි සබඳතාවන්ගෙන් තොරව ගත කරන ජීවිතය බ්‍රහ්මචාරී පිළිවෙතක් ලෙස පිළිගන්නා බුදුසමය, ස්වදාර සන්තුෂ්ටියෙන් ගතකරන ජීවිතය ගෘහස්ථ බ්‍රහ්මචරියාව ලෙස පිළිගනී. තම බිරිඳගෙන් පමණක් සතුටු වන, පරදාර සේවනයෙන් තොරවූ ගිහි උපාසකයා ගත කරන්නේද "බ්‍රහ්මචාරී දිවි පෙවතකි" යන්න මින් තහවුරු වෙයි. එය ගිහි බඹසර නම් වේ. 

 මේ අනුව විවාහය යනු යහපත් මිනිසෙක් හා යහපත් ගැහැනියක් එක්වීමෙන් ගොඩනගන සදාචාර සම්පන්න ප්‍රතිපත්ති පිරීමක් බව පිළිගත හැකිය. එය සැමියා වෙනුවෙන් බිරිඳ විසින් පුරනු ලබන පතිවත හා සිය බිරිය වෙනුවෙන් සැමියා විසින් පුරනු ලබන පතිවත විවාහයක උදාරතර අරුත සනිටුහන් කරයි. විවිධ අදහස්, සිතුම් පැතුම් සහිත දෙදෙනෙක් විවාහය නැමති රැහැනින් එක්වී එක් අරමුණක ගමන් කිරීම විශිෂ්ට වූ ප්‍රතිපදාවකි. බුදු සමය වැනි උදාරතර ආගමක් එම ප්‍රතිපදාවේ සැබෑම යථාර්ථය සමාජයට තිලිණ කරයි. යහපත් බිරිඳක් හා සැමියෙක් එකට වාසය කිරීමේදී ඉස්මතුවන විවිධ ගැටලූ තම යුග දිවියට බාධකයක් බවට පත් කර නොගනී. ඔවුනොවුන් බුද්ධිමත්ව සාකච්ඡා කොට එම අභියෝග ජයගනී. මේ අනුව විවාහයේදී අඹුසැමියන්ගේ සිතුම් පැතුම් වල සමාන අසමානකම් සැලකිල්ලට ගෙන සතර ආකාරයේ පවුල් සංස්ථාවක් ගැන බෞද්ධ දර්ශනයෙන් පෙන්වා දෙයි. එනම්,

1. මළමිනියක් මළමිනියක් හා විසීම 

2. මළමිනියක් දෙව්දුවක හා විසීම 

3. දේව පුත්‍රයෙක් දෙව්දුවක හා විසීම 

4. දේව පුත්‍රයෙක් මළමිනියක් හා විසීම 

       මෙහිදී මළමිනියක් ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත්තේ අදැහැමි, උදාසීන පහත් ගති සිරිත් ඇති ගැහැනුන් හා මිනිසුන්ය. සදාචාර සම්පන්න විනීත ගති පැවතුම් ඇති ස්ත්‍රී පුරුෂයන් දේව යන්නෙන් අදහස් කරයි. බිරිඳත්, සැමියාත් දෙදෙනාම ප්‍රගතිශීලී ගති පවතුමින් තොරව උදාසීනව හා දුසිරිතට බරව ජීවිත ගත කරන්නේ නම් ඒ පවුල් සංස්ථාව දියුණුවට පත් නොවන්නා සේම අතෘප්තිමත් හා අසහනයෙන් යුතුව කල්ගත කිරීමට සිදුවේ. ඉවසීමෙන් තොරව ජීවන ගැටලූ හිස මත රුවාගෙන අඩදඹර හා කලකෝලාහල වලින් යුතුව පවුල් ජීවිත ගත කරන අඹුසැමියෝ විවාහය නැමති උතුම් පිළිවෙත ඉතා අභාග්‍ය සම්පන්න ලෙස විනාශයට පත් කර ගනී. දේව පුත්‍රයෙක් බඳු සැමියෙකු දෙව්දුවක් වැනි බිරිඳක් සමග ගත කරන සුන්දරවූ පුණ්‍යවන්ත ජීවිතය මුළුමහත් මානව සමාජයටම ආශිර්වාදයකී. ඔවුන්ගෙන් බිහිවන දරු සම්පත අනිවාර්යයෙන්ම දේව දූතයන්සේ ලෝකය සුවපත් කරන්නට හුරුපුරුදු වෙති. යහපත් යුග දිවියකට "බිරිඳ" යන සාධකය ප්‍රබල ලෙස බලපානු ලබයි. බිරියගේ ඇතැම් ගති පැවතුම් සැමියාගේ චර්යාවන් වුවද යහපත් හා ගුණාත්මක බවකින් පවත්වා ගැනීමට සමත් වෙති. එවැනි භාර්යාවන් සත් දෙනකු ගැන බුදුදහමේ දැක්වෙන්නේ මෙසේය.

1. වධක සම (වධකයකු වැනි බිරිඳක්) 

2. චෝරි සම (සෙරක් වැනි බිරිඳක්) 

3. අය්‍ය සම (අධිපනියක වැනි බිරිඳක්) 

4. මාතු සම (මවක් වැනි බිරිඳක්) 

5. භගිනි සම (නැගණිය වැනි බිරිඳක්) 

6. සබී සම (මිතුරියක වැනි බිරිඳක්) 

7. දාසි සම (දාසියක වැනි බිරිඳක්) 

මෙයින් මුලින්ම දැක්වෙන තුන්දෙනා ඉතාමත් අයෝග්‍ය බවත් සෙසු සිව් දෙනා යහපත් බවත් පෙනී යයි. ලිංගිකත්වය ඇතුළු ලෞකික ආශාවන්ගේ ආකර්ෂණය ස්ත්‍රීතත්වය හා පුරුෂ භාවය සමීප කරවන්නේ ලෝකස්වභාවයට අනුවයි. එම මනෝ මූලික අවශ්‍යතා හා ආකර්ෂණයන් පහව ගිය විට පහළ වන ප්‍රතික්කූලතාවය බොහෝ විට අනෙකාගේ ගුණ මකා දොස් ඉස්මතු කරයි. ජීවිතයේ සැබෑ ස්වභාවය හා සිය සහකරුගේ හෝ සහකාරියගේ අගය වටහා ගත් තැනැත්තෝ ඔවුනොවුන්ගේ අවබෝධය හා විශ්වාසය පදනම් කරගත් විශිෂ්ට වූ විවාහ දිවියක් ගත කරති.